Dysplazja stawu biodrowego - czy pies może z nią żyć?

Na czym polega choroba zwana dysplazją biodrową?

Najogólniej mówiąc na rozluźnieniu struktur stawowych, w obrębie stawu dochodzi do szeregu nieprawidłowości W przypadku dysplazji stawu biodrowego najczęściej dochodzi do spłycenia panewki stawowej , w związku z czym głowa kości udowej nie jest prawidłowo utrzymywana i dochodzi do jej nadwichnięcia. Nierzadko stwierdza się także nieprawidłowości i zmiany kształtu w obrębie samej głowy kości udowej. Tak nieprawidłowo wyglądający i jednocześnie nieprawidłowo funkcjonujący staw powoduje tarcie między kośćmi podczas poruszania się czworonoga. W konsekwencji  powstaje stan zapalny, a w jego efekcie pojawiają się zmiany zwyrodnieniowe (osteofity).

 

11 letnia Wenia - protoplastka rodu, stawy biodrowe A, łokcie 0/0

Skąd się bierze dysplazja?

Dysplazja to choroba polietiologiczna, czyli powodowana przez wiele czynników. Przede wszystkim skłonność do niej to cecha genetyczna, uwarunkowana wieloma genami. Innymi słowy – dziedziczenie tej cechy nie jest proste. Tak więc fakt, iż rodzice nie są obarczeni tym problemem, nie oznacza, że szczeniak nie będzie cierpiał na dysplazję (choroba może być przekazywana przez zdrowe osobniki, które są nosicielami genów dysplazji). Nie rozpoznano dotychczas konkretnych genów odpowiedzialnych za rozwój tej choroby, ale uważa się, że ta informacja genetyczna jest zapisana nie w jednym, ale w wielu genach. Jest to bardzo ważne, w szczególności gdy decydujemy się na psa rasy obciążonej tą wadą. Należy być świadomym ryzyka i warto sprawdzić pod tym kątem drzewo genealogiczne zwierzęcia. Jednak mimo wykluczenia tego problemu w historii przodków czworonoga nie można być pewnym, że szczenię będzie zdrowe. Jak już wspomniałam, choroba ta jest wieloprzyczynowa – wpływ na jej rozwój mają także czynniki środowiskowe. Nadmierne tempo wzrostu, nieprawidłowe żywienie, w tym niewłaściwa suplementacja wapnia w okresie wzrostu, niewłaściwa waga oraz niewłaściwy rodzaj wykonywanych ćwiczeń mogą zwiększyć prawdopodobieństwo rozwoju dysplazji u psów, które mają do niej genetyczne predyspozycje. 

Co może zrobić hodowca?

Dopuszczać do rozrodu przebadane, zdrowe psy. Analizować rodowody przodków. Zadbać o stabilne podłoże w kojczyku. Karmić zbilansowaną karmą odpowiednią do wieku. 

Minimalizacja ryzyka dysplazji - miękkie, stabilne podłoże w kojczyku

 

Co Ty powinieneś zrobić aby zminimalizować ryzyko wystąpienia dysplazji u Twojego psa?

1. Nie przekarmiaj! Szczególne znaczenie ma zbyt intensywny przyrost masy ciała (spowodowany m.in. przekarmianiem, czy zbyt dużą podażą energii), głównie mięśni i tkanki tłuszczowej szczeniąt, których układ kostny nie jest jeszcze do końca rozwinięty.Powoduje to deformację chrząstek, które w tym wieku są jeszcze elastyczne i podatne na uszkodzenia.

2. Dawkuj ruch! Szczenięta i psy starsze (do zakończenia okresu wzrostu - czyli wieku ok. 15 miesiąca)  nie powinny być forsowane. Lepiej wyjść z młodym psem kilka razy dziennie  na 15-20 minutowy spacer niż na jeden wielokilometrowy marsz. Latem bardzo dobrą formą ruchu dla psa jest pływanie- doskonale rozwija mięśnie nie obciążając przy tym stawów. 

3. Uważaj na podłoże! Nie pozwól biegać psu po śliskich powierzchniach. Zdaję sobie sprawę że łatwiej jest utrzymać czystość w domu gdy pozbędziesz się wykładzin i dywanów, jednak  łapy szczeniaka rozjeżdżają się na śliskich powierzchniach, co przy wrodzonej tendencji do nadmiernej ruchomości stawów może dodatkowo wpłynąć na rozwój dysplazji. Warto więc zabezpieczyć podłogi choćby tzw wykładziną budowlaną,  którą bez żalu będzie można wyrzucić gdy psiak dorośnie i przestanie brudzić w domu.

4. Suplementuj!  Warto wzbogacić dietę psa o preparaty wspomagające rozwój chrząstek i wiązadeł. (preparaty zawierające glukozaminę, siarczan chondroityny, hydrolizat kolagenu, np. Arthtoflex, Caniviton, Gelacan). 

5. Zabroń szaleńczych zabaw, w tym zbyt intensywnych zabaw z innymi zwierzętami, dobieraj towarzyszy zabaw pod kątem wieku i wielkości, nie pozwól na  niekontrolowanych galopad (w tym również wzdłuż płotu w ogrodzie) 

6. Nie forsuj. Intensywny wysilek prowadzi do rozluźnienia więzadeł i torebki stawowej. Zalecane są zatem częste, ale nie forsowne spacery po równym i pozbawionym przeszkód podłożu. Należy także wyeliminować bieganie, skakanie przez przeszkody, zabawy z kijem, aportowanie, a szczególnie nawroty przy aporcie. Treningi te mogą przynieść u psów predysponowanych znaczne zmiany w obrębie stawów. 

7. Noś po schodach.  Nie wskazane jest wchodzenie po schodach, dlatego lepiej jeśli pies będzie wnoszony na piętro , oczywiście w miarę możliwość (3,4 miesięcznego psa spokojnie powinniście dać radę, zawczasu popracujcie nad kondycją zanim psiak trafi do Was. ;) )

 Objawy które powinny Cię zaniepokoić:

 Objawy związane z dysplazją w obrębie omawianych stawów mogą wystąpić już u kilkunastotygodniowego psiaka. Ale mogą ujawnić się także w późniejszym wieku. Tu nie ma reguł. Najczęstsze objawy to: niechęć do ruchu, kulawizna, sztywność stawów. Psy chore nie chcą wchodzić po schodach, a bieg przypomina bardziej królicze susy niż naprzemienny ruch kończyn. Wszystkie te symptomy mogą świadczyć o dysplazji, jednak nie określają jej stopnia, czyli zaawansowania. Brak objawów nie oznacza, że pies jest wolny od dysplazji. Większość osobników do 2. roku życia  nie wykazuje żadnych objawów mimo rozwijającej się choroby. W niektórych przypadkach zdjęcia rentgenowskie pokazują duże zmiany strukturalne w stawie, a pies swobodnie się porusza bez oznak bólu. W innych zaś pies może wykazywać silną kulawiznę, podczas gdy jego radiogramy nie pokazują dużych patologii. Wynika to z różnego stopnia zaawansowania dysplazji w stawie, różnej masy mięśniowej, wielkości czy budowy zwierzęcia. Podobnie jest z objawami zwyrodnienia i związanej z nim sztywności stawów – mogą pojawić się one w późnym wieku, np. ok. 8.-10. roku życia, podczas gdy u innego psa objawy sztywności pojawią się między 4. a 6. rokiem życia. Psy z dysplazją stawów biodrowych mogą wykazywać charakterystyczny chód lub odstawiać łapę np. podczas siedzenia. Kulawizna, jeśli występuje, jest niewielka. Przy dysplazji stawu łokciowego łapa może być sztywna bądź nienaturalnie odstawiana przez psa. Należy tu wspomnieć, że pies, który cierpi na dysplazję, nie musi kuleć ani mieć problemów z poruszaniem się. Jest to mit, niestety wciąż powtarzany przez właścicieli czy hodowców. Jedynym sposobem na wykluczenie dysplazji jest badanie obrazowe, takie jak RTG czy CT, wraz z badaniem ortopedycznym.

Najczęstsze objawy dysplazji stawów biodrowych:

•     Zmniejszenie codziennej aktywności
•     Problemy ze wstawaniem
  
•     Zmniejszony zakres ruchów – np. pies przestaje chodzić po schodach
•     Powolne, ostrożne siadanie
•     Kołysanie zadem podczas chodu
•     Bieganie „jak królik”
•     Sztywność kończyn
•     Kulawizna

 Leczenie

Do najczęstszych zabiegów chirurgicznych – profilaktycznych i pozwalających ograniczyć objawy związane z dysplazją – zaliczamy:

1. Zespolenie spojenia łonowego – polega na zniszczeniu chrząstki w tym miejscu, dzięki czemu dochodzi do większej nadbudowy w stawie. Zabieg ten wykonujemy tylko u szczeniąt do 16. tygodnia życia.

2. Pektinektomia/pektinotomia – zabieg polega na wycięciu mięśnia grzebieniastego. Mięsień ten u psów odpowiada za przywodzenie uda, tak więc u psów z dysplazją jest napięty i powoduje ból. Wycięcie go jest prostym zabiegiem odciążającym docisk stawu. Wykonuje się go u psów do 6.‑10. miesiąca życia.

3. Osteotomia miednicy (podwójna lub potrójna DPO/TPO) – polega na cięciu miednicy w 2 lub 3 miejscach oraz odpowiedniej zmianie jej ukątowania, dzięki czemu odciążany jest staw biodrowy. Wykonuje się ją tylko u zwierząt do 10. miesiąca życia i o masie do 30 kg.

4. Osteotomia głowy kości udowej (FHO) – resekcja, czyli usunięcie głowy kości udowej, co powoduje powstanie tzw. fałszywego stawu. Zalecana tylko w niektórych przypadkach u małych ras, zabieg ten można wykonać też u dojrzałych psów.

5. Daroplastyka – odnerwienie części panewki oraz jej nadbudowanie. Zabieg ten przede wszystkim znosi ból w obrębie stawu.

6. Całkowita wymiana stawu biodrowego (endoproteza) – w tym celu stosuje się metalowe bądź plastikowe implanty stawu.

 

Tekst powstał w oparciu o artykuł Małgorzaty Glemy, lekarza weterynarii oraz własnych doświadczeń hodowlanych