Golden retriever - "pies do wszystkiego"

 

Golden retriever - jedna z najpopularniejszych ras na świecie, także u nas zdobyła sobie dużą grupę zwolenników. W każdym kraju, do którego trafiały psy tej angielskiej rasy, ich liczba i popularność rosły w postępie geometrycznym, nie stając się jedynie kolejną modą, ale na stałe wpisując się w krajobraz nowo „podbitych” terenów. Swoją karierę psy tej rasy zawdzięczają nie tylko urodzie, lecz przede wszystkim swojemu charakterowi. Golden retriever to pies o łagodnym usposobieniu, zrównoważony, nieagresywny w stosunku do otoczenia. Wiecznie uśmiechnięty, zapatrzony w swojego właściciela, ale nie poddańczy. Inteligentny i chętny uczestnik zabaw dzieci. Łatwy w układaniu, nie lubi jednak ostrego traktowania. Goldeny dobrze przystosowują się do różnych rodzajów życia, w rzeczywistości są tak naprawdę psami uniwersalnymi

Pies do wszystkiego

Golden retriever to rasa stworzona jako myśliwska, ale zarówno wraz ze zmieniającą się rzeczywistością, jak i rolą psa doskonale dostosowała się do współczesnego świata. Obecnie golden doskonale odgrywa rolę psa rodzinnego. Łatwy w wychowaniu i nauczeniu czystości, nienachalny w swojej obecności w domu – nie oczekuje cały czas zainteresowania sobą od członków rodziny, a jednocześnie chętnie uczestniczy w jej życiu. Delikatny w stosunku do dzieci, współuczestnik ich zabaw. Pamiętajmy jednak, że gdy śpi w swoim posłaniu, oczekuje, że nikt raptownie nie będzie go budził lub przytulał, o czym dzieci często zapominają.

Goldeny równie dobrze radzą sobie jako przewodnicy niewidomych. Ich stabilny charakter, zapatrzenie we właściciela oraz inteligencja i łatwość uczenia stanowią doskonałą bazę do przygotowania idealnych przewodników niewidomych właścicieli. Ta droga jest trudna, poprzedzona licznymi testami, którym są poddawane szczenięta, a później już młode psy, wymagającym treningiem, któremu nie sprosta każdy osobnik, bo zarówno ludzie, jak i psy mają swoje indywidualne cechy oraz predyspozycje.

Goldeny doskonale odgrywają też rolę psów poszukujących ludzi w ratownictwie górskim. Ich zdolności w tej dziedzinie zaczęto wykorzystywać w latach 70. ubiegłego stulecia w Szkocji. Także w Polsce, w połowie lat 90. XX w., pierwszy golden polskiej hodowli trafił do grupy ratowniczej, świetnie sobie radząc w nowej dla siebie roli.

Do dziś goldeny są wykorzystywane w swojej pierwotnej roli, tzn. psa myśliwskiego. Jak większość myśliwskich psów ras angielskich, golden ma wąską specjalizację – to aporter zestrzelonej zwierzyny, głównie ptactwa i zwykle z wody, chociaż w polu radzi sobie równie doskonale. Jego specjalizacja nie sprzyjała popularności rasy wśród myśliwych na kontynencie, gdzie poszukiwany był raczej wszechstronny pies myśliwski.

Bardzo często kupno goldena jako psa rodzinnego kończyło się także obecnością na wystawach, choć wcześniej takich planów właściciel nie miał. Tak najczęściej powstają hodowle.

 

Trochę historii

Bardzo długo obowiązującą wersją opowieści o początkach hodowli była ta, według której lord Tweedmouth kupił z rosyjskiego cyrku psy, które zrobiły na nim ogromne wrażenie. Miały to być jasno umaszczone psy w podobnym typie, znane w Rosji jako psy myśliwskie, ale także odgrywające rolę owczarków na Kaukazie. Dopiero ponad dziesięcioletnie badania i poszukiwania w archiwach rodziny lorda Tweedmoutha prowadzone przez Elmę Stonex, hodowczynię goldenów z przydomkiem Dorcas, doprowadziły nas do korzeni rasy i rzuciły światło na jej początki.

Lord Tweedmouth rozpoczął, na szczęście dla nas prowadząc księgi rodowodowe, planową hodowlę od żółtego szczeniaka, który urodził się w miocie czarnych retrieverów. Był to pies nazwany NOUS, którego lord Tweedmouth połączył z wątrobianą (autorytety twierdzą, że terminem liver określano wówczas barwę piaskową w odcieniach od żółtego do brązowego) suką rasy Tweed Water Spaniel (rasa psów przeważnie o umaszczeniu liver, podobnych nieco w typie do retrieverów). Ta para dała w 1868 r. cztery żółto umaszczone szczenięta i od nich właśnie pochodzą dzisiejsze goldeny. Lord Tweedmouth metodycznie prowadził hodowlę liniową, wprowadzając do niej między 1868 a 1890 r. także dwa czarne retrievery, irlandzkiego setera i piaskowo umaszczonego bloodhounda

W roku 1913 goldeny zostały zarejestrowane w angielskim Kennel Clubie jako oddzielna rasa pod nazwą Flat- or Wavy-coated Retrievers, później jako Retriever (Golden or Yellow), by w 1920 r. otrzymać oficjalną nazwę obowiązującą do dzisiaj retriever (golden).

Pierwszym wybitnym hodowcą była Winifred M. Charlesworth, właścicielka hodowli Noran-by. To ona rozpropagowała goldeny jako psy wystawowe i myśliwskie. Wyhodowała pierwszego championa w rasie Noranby CAMPFIRE oraz pierwszego i jednego z nielicznych do dzisiaj Dual Champion, Noranby DESTINY (Dual Champion – champ. piękności + champ. pracy).

Hodowla Noranby działała od 1910 r. do śmierci właścicielki w1951 r. i miała wyraźny wpływ na linie zarówno wystawowe, jak i myśliwskie. W. M. Charlesworth była współzałożycielką powstałego w 1920 r. Golden Retriever Club. Wkrótce został ustalony standard rasy, który tylko w niewielkim stopniu zmienił się do dzisiaj.

Inne ważne hodowle działające przed I wojną światową, to Balcombe, z niej pochodzi Dual Ch. Balcombe BOY, Haulstone, która wyhodowała kilkanaście championów zarówno wystawowych, jak i pracy. Działalność rozpoczął również H.L. Jenner, którego hodowla Abbots swoje największe sukcesy odnosiła w okresie międzywojennym. Psy z przydomkiem Abbots to najbardziej znaczące psy tego okresu, 15 z nich zdobyło tytuł championa.

W okresie powojennym oprócz hodowli, które rozpoczęły działalność wcześniej, pojawiły się nowe, część z nich działa do dzisiaj. Do mających największy wpływ na rasę oraz do tych, które wyhodowały najbardziej utytułowane psy, należą powstałe w latach 50. XX w. hodowle: Palgrave (wł. Baldwin), Anbria (wł. Baron), Deerflite (wł. Borow), Westhyde (wł. Fraser), Westley (wł. Gill/Philpott), Glennessa (wł. Iles), Cabus (wł. Moriarty), Yeo (wł. Sawtell), Camrose (wł. Tudor)

W latach 60. i 70. XX w. powstają kolejne ważne hodowle: Sansue (wł. Birkin), Davern (wł. Lowe), Gyrima (wł. Timson), Styal (wł. Hinks), Nortonwood (wł. Bradbury), Linchael (wł. Anderson)

Filarowymi psami dla rasy w okresie powojennym są Ch. Boltby SKYLON i Ch. Camrose FANTANGO, które zdominowały hodowlę lat 50. Lata 60. należą do czterech psów: Ch. Camrose NICOLAS of Westley, Int.Ch. Cabus CADET, Int.Ch. Cabus BOLTBY COMBINE, Ch. ­Camrose TALLYRAND of Anbria. Lata 70. należą niepodzielnie do Ch. Camrose Cabus CHRISTOPHER, uznanego za najlepszego reproduktora w historii rasy. W latach 80. najbardziej zaznaczyli się synowie CHRISTOPHERA: Ch. Nortonwood FAUNUS i Ch. Camrose FABIUS TARQUIN. Koniec lat 80. i początek 90. zdominowali dwaj synowie FAUNUSA – Ch. Styal SCOTT of Glengilde (do zeszłego roku najbardziej utytułowany pies w historii rasy) i Ch. Stirchley SAXON oraz Ch. Gaineda CONSOLIDATOR of Sansue i jego syn Ch. Sansue GOLDEN RULER.

Tyle miejsca poświęciłem hodowli angielskiej, bo to właśnie Anglicy ukształtowali obecny wygląd rasy. 

 

Goldeny w Polsce

Do Polski golden retrievery dotarły dość późno. Na naszych wystawach pojawiały się pojedyncze egzemplarze psów, które przyjeżdżały z zagranicy i dość długo ta rasa czekała na swoich entuzjastów. Pierwszy miot urodził się w roku 1990 z przydomkiem Ranczo Wolna Europa po parze psów duńskiej hodowli. Kolejny miot przyszedł na świat w 1992 r. w działającej do dzisiaj hodowli Oligarchia, następnie goldeny zawitały do hodowli Complement Bogusławy Szydłowicz-Polańczyk.

Rasa od tego czasu zyskała na popularności, obecnie działa bardzo dużo hodowli w całym kraju, kolejne importy sprawiają, że poziom polskiej hodowli cały czas rośnie, a psy świetnie radzą sobie na najważniejszych wystawach w Europie, łącznie z wystawami w ojczyźnie rasy.

Z goldenem na co dzień

Golden retriever jest na co dzień psem prostym w obsłudze. Gatunek włosa powoduje, że nawet najbardziej ubłocony zwierzak potrzbuje tylko ciepła i trochę czasu, aby z powrotem jego szata była czysta i lśniąca. Brud tego włosa się nie trzyma. Trzeba jednak pamiętać, że decydując się na goldena, przyjmujemy do wiadomości, że jego włosy staną się stałym elementem naszego mieszkania. Szata jest dwuwarstwowa – okrywowy lśniący, gładki włos oraz gęsty, miękki podszerstek, i właśnie tego drugiego podczas wymiany włosa będziemy mieli więcej na dywanie niż na psie. Ale jest i dobra strona tej sytuacji, ten włos łatwo się sprząta, nie wbija się on bowiem w dywan czy tapicerkę, a jeśli do tego poświęcimy trochę więcej czasu podczas linienia na wyczesanie martwego podszerstka, to ten kłopotliwy okres ograniczymy do minimum.

Systematycznie wycinany włos między poduszkami na łapach sprawi, że nasz pupil przyniesie ze spaceru zdecydowanie mniej piasku i błota. Jak u wszystkich psów o wiszących uszach, także u goldena stałe sprawdzanie ich stanu ustrzeże nas od kłopotów. Nadmiar woskowiny usuwamy dostępnymi w każdym sklepie zoologicznym płynami do czyszczenia uszu, a jeśli zapach lub stan uszu nas zaniepokoi, udajemy się do lekarza weterynarii.

Aby nasz pies wyglądał tak samo jak gwiazdy wystawowe, musimy poświęcić trochę czasu na uporządkowanie szaty – korygujemy włos na szyi, łapach, uszach i ogonie. Jeśli ta korekta ma wyglądać naturalnie, niezbędne jest trochę wprawy. Dlatego zanim chwycimy za nożyczki, zasięgnijmy porady u hodowcy lub udajmy się na pierwsze strzyżenie do polecanego psiego fryzjera.

Golden nie potrzebuje dużo miejsca, aby jego życie było komfortowe, za to potrzebuje na pewno obecności człowieka, nie nadaje się do życia w kojcu czy mieszkania w garażu. Brak stałego kontaktu z właścicielem to dla goldena udręka. Potrzebuje oczywiście ruchu, jest psem dość aktywnym, ale nie oczekuje na nowe zadania bez przerwy jak border collie czy owczarek belgijski. Zapewniając jednak psu odpowiednią dawkę aktywności, zyskujemy spokój w domu i zadowolenie naszego pupila. Jeśli to możliwe, warto umożliwić psu pływanie, które większość goldenów uwielbia.

 

Zdrowie

Goldeny to generalnie zdrowa rasa, żyją długo, nierzadko powyżej 15 lat. Oczywiście jak w przypadku innych tego typu ras, tzn. więcej niż średnich psów o grubym kośćcu, czasami zdarzają się kłopoty ze stawami biodrowymi czy łokciowymi. Od lat w hodowli badana jest dysplazja stawów biodrowych, ale jak wiadomo jest to schorzenie wieloczynnikowe i w dużym stopniu zależne od sposobu odchowania.

Stan wiedzy o psich chorobach stale rośnie i pozwala hodowcom na przeprowadzanie badań, które pomagają wykluczyć niektóre z nich. Długoletnie badania goldenów, u których stwierdzono PRA (postępujący zanik siatkówki, prowadzący do utraty wzroku), dały rezultat w postaci opracowania testów genetycznych, pozwalających na uniknięcie tej choroby w hodowli.

Trzeba jednak dość rozsądnie podchodzić do selekcji w hodowli, ponieważ eliminując jedno schorzenie lub chorobę z nadmiarem konsekwencji, można nieświadomie doprowadzić do pojawienia się w hodowli innego i je utrwalić, co już w historii hodowli innych ras miało miejsce.

 

Nie każdy golden wygląda tak samo

Zgodnie ze standardem, golden jest psem mocnej budowy, nie najmniejszym (psy do 61 cm, a suki do 56 cm wysokości w kłębie), muskularnym, ale jednocześnie eleganckim. Sylwetkę charakteryzuje harmonia i wyważenie, a to znaczy tyle, że żaden z elementów budowy nie dominuje nad pozostałymi. Głowa mocna, z dobrze wypeł nioną kufą, proporcjonalna do całości. Mocne, dobrze kątowane kończyny zapewniają swobodny ruch o długim energicznym kroku. Grzbiet mocny, umięśniony, horyzontalny, a klatka piersiowa głęboka i szeroka. Włos długi, tworzy na ogonie pióra, a na udach „portki”.

Chociaż potocznie przyzwyczajono się myśleć o goldenie jako o długowłosej wersji labradora, to różni się on od niego wyraźnie. Jest większy, bardziej elegancki, nie tak przysadzisty, z innym kształtem tułowia. Chociaż wzorzec stworzony ponad 150 lat temu praktycznie w tej samej wersji (poprawek przez te lata było niewiele) obwiązuje wszędzie taki sam, to jednak psy z różnych krajów czy kontynentów potrafią różnić się zasadniczo. Odmienne od siebie na pewno są psy amerykańskie od tych wyhodowanych w ojczyźnie rasy i ta różnica, wbrew pozorom nie ogranicza się do koloru (chociaż rzeczywiście w większości goldeny amerykańskie są złote lub ciemnozłote), ale przede wszystkim polega na trochę innej konstrukcji – opadająca linia grzbietu u psów amerykańskich i horyzontalna u angielskich, odmienna konstrukcja zadu i tylnych kończyn, również podejście do szaty jest zupełnie inne – psy amerykańskie często mają włos dłuższy z pozostawionym pełnym włosem na froncie, co u psów angielskich stanowiłoby zaprzeczenie harmonii w ogólnym wyglądzie.

Jednak nawet nie wyruszając poza wyspy brytyjskie możemy znaleźć wyraźne różnice między psami z linii pracujących a psami z linii wystawowych. Te pierwsze są lżejsze, o drobniejszym kośćcu i lżejszej głowie, najczęściej w umaszczeniu ciemnozłotym. Dla tych, którzy są z rasą związani dłużej, zauważalne są różnice nawet między goldenami z różnych hodowli, które często konsekwentnie przez lata hodują psy w określonym typie.

Biorąc pod uwagę upodobania i preferencje, możemy powiedzieć, że każdy może znaleźć goldena o takim wyglądzie, jakiego sobie wymarzył, ale jedno zawsze powinno być takie samo – cudowny temperament rodzinnego psa, który jest pogodnie nastawiony do świata i innych zwierząt. 

 

Artykuł Pana Andrzeja Stępińskiego opublikowany w miesięczniku PIES RASOWY nr 9-10/2019